"De Reinwardt Academie is onderdeel van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Tijdens de laatste Erfgoedarena kreeg ik de vraag: met een Conservatorium, een Filmacademie en een Academie voor Theater en Dans onder onze noemer, waarom is er dan nog geen Erfgoedarena geweest over podiumkunsten?" Met deze vraag begint Nel van Dijk, directeur van de Reinwardt Academie, de avond.

Tijdens deze Erfgoedarena wordt er gekeken naar waar de snijvlakken zitten tussen podiumkunsten en cultureel erfgoed, tussen het beleven, het conserveren en hoe we ethisch informatie bewaren. Dit gesprek ging van start onder leiding van moderator Mirthe Frese, presentator, programmamaker en schrijver in de culturele sector.

“Waar denk je allemaal aan bij het woord 'podiumkunsten'?” is de eerste vraag die Mirthe aan het publiek stelt. Hier komen verschillende antwoorden uit, van theater tot archiveren, van choreografieën tot het kunnen gebruiken van erfgoed als bron van inspiratie. Om deze vraag verder te beantwoorden, krijgt de eerste gast van de avond, Guido Jansen, het woord. Hij is projectleider, dramaturg en werkzaam bij Podiumkunsten.net.

Podiumkunsten.net is een site die gaat over hoe je podiumkunsten kunt bewaren, ontsluiten en ontbinden. Hun doel is makers toegang te geven tot de enorme archieven waar de Nederlandse podiumkunsten over beschikken. Verder gaat Guido in gesprek met makers en denkers uit de sector over hoe de toegankelijkheid van dit in de realiteit uitziet.

Er is volgens Guido veel ruimte voor de cultureel erfgoedsector om organisaties zoals Podiumkunsten.net beroepsmatig te ondersteunen. “Er kan nog veel kennis en ervaring worden gebruikt bij het doorzoeken van archieven en het bepalen van hoe informatie wordt gedeeld.' 

De volgende twee sprekers zijn Mirjam Zegers, Coördinator Curatorial Practices in Music bij ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten en Anne Maike Mertens, regisseur, mede-artistiek leider en oprichter van Nineties. Zij vertellen over hoe zij aankijken tegen het delen van informatie

Mirjam vertelt over de enorme opgave van het archiveren en vooral in kaart brengen van het werk van haar voormalig werkgever de Nederlandse componist Louis Andriessen, waar ze tot zijn overlijden zijn persoonlijke assistent was. Hier kwam van alles bij kijken, van zijn inspiratiebronnen tot het vastleggen van wie er weer door hem geïnspireerd was. Bij dit organiseren wordt er dus niet alleen gekeken naar de verschillende stukken die hij heeft geschreven, maar ook naar de intentie, bereik of bijvoorbeeld geschiedenis die erachter zat.

Anne Maike heeft een achtergrond in theater en geeft aan dat ze tot een jaar geleden nog nooit stil had gestaan bij de term erfgoed. Naar aanleiding van een vriendschap opgebouwd in een kroeg kwam Anne Maike erachter hoe moeilijk het is om toegang te krijgen tot theaterstukken. “Ik was bevriend geraakt met een toneelschrijver, Ton Vorstenbosch, en toen hij overleed, wilde ik als eerbetoon een aantal van zijn teksten lezen. Alleen tot mijn verbazing kon ik hier niet aankomen”.

“Ik wil kunnen praten met wat er voor mij is geweest, want het praat terug tegen mij” zegt Anne Maike. Op eigen initiatief is ze gaan uitzoeken hoe ze aan 'stoffige’ of wel vergeten theaterstukken kan komen. Ze wilde haar werkveld opnieuw leren kennen, maar: “Hoe kan ik leren kennen wat ik nu nog niet ken?" Samen met haar netwerk verzamelt ze ‘onbekende’ stukken en deelt ze deze met een nieuw publiek.

Ook voor de volgende spreker was erfgoed een nieuw begrip. Maarten van Hinte, acteur, regisseur, toneelschrijver en dramaturg vertelt: “Met erfgoed definieer je wat van ‘ons’ is en wat niet van ‘ons’ is.” Dit betekent volgens Maarten dat wat wij zien als ‘erfgoed’ gaat over hoe wij naar onszelf kijken, iets wat ook in podiumkunsten heel belangrijk is.

"Podiumkunsten zijn altijd een momentopname; het is meer dan alleen het script, meer dan alleen de choreografie of de acteurs. Dat maakt het heel moeilijk te bewaren. Je bent als maker bezig met de voorstelling, niet zozeer met wat daarna komt. “Het is de opdracht van de samenleving om belangrijke momenten niet te vergeten, niet per definitie de opdracht van de maker om het te bewaren.” zegt Maarten.

Hiermee zijn we aan het einde van de eerste helft van de avond gekomen. Maarten droeg een stuk voor uit een zogenaamd ‘stoffig’ theaterstuk: Michael Matthews’ Dracula.

“I don't sleep anymore. And not that I don't want to sleep, or the sleep does not call. I simply don't… can’t sleep. Sometimes I wear dark glasses to hide the bags under my eyes. At least that's how I explain it to others. When I wear dark glasses, people say I look like Roy Orbison, when he was alive of course… Do I look like Roy Orbison?”

 (...)

 “It's about fear, in all its glorious manifestations. For fear, and not a dog, is man's best friend. Night falls… night falls, why is it that the morning never falls? The sun rises, the sun sets… But night, night must fall.”

Na het intermezzo neemt Rochelle van Maanen plaats, zij is educator, creatief producent en coördinator van de stichting Need for Legacy. Dit is een stichting die werkt aan het zichtbaar maken van makers van kleur door de geschiedenis heen. “Makers van kleur mogen niet vergeten worden in de diverse en inclusieve toekomst van het Nederlandse theater.”

Vooral op scholen is het belangrijk dat we eerlijk kijken naar het benoemen van de impact van gebeurtenissen. “Wat ons heeft gemaakt tot wie we nu zijn, is niet een ‘witte’ geschiedenis,” voegt Maarten hieraan toe. “Als je studenten vraagt wat dans is, gingen ze 20 jaar geleden op hun tenen staan, maar nu gaan ze op een bepaalde manier op de grond liggen. Dat is de impact van urban arts, van niet-westerse dans. Hier moet meer aandacht en duidelijkheid over zijn.”

“Wij willen een standaard curriculum worden en niet een randprogrammering," zegt Rochelle. De aandacht die er nu is voor makers van kleur gaat nog veel over het diversifiëren van kennis; het zou eigenlijk een gegeven moeten zijn dat we makers van verschillende achtergronden meenemen in het Nederlandse canon van podiumkunsten.

Een groot deel van hoe waardevol conserveren is, gaat over wat mensen eraan hebben dat je iets bewaart. Anne Maike heeft heel actief meegemaakt hoe moeilijk het is om toegang te krijgen tot verschillende soorten teksten of informatie. Daartegenover worstelt Mirjam net zo erg met het vinden van een juiste manier van informatie delen.

Mirjam vertelt over haar kleinzonen: “Ik heb twee oudere kleinzonen, 15 en 17. Zij merkten op een gegeven moment op, oma maak je toch niet zo'n zorgen. Die mensen van de toekomst kennen Louis Andriessen helemaal niet, dus die missen hem ook niet. En dat vond ik een geweldig punt.” Archiveren moet ook gaan om het opnieuw betekenis kunnen geven aan de informatie die je bewaart, anders is er geen noodzaak om iets buiten zijn context te presenteren.

Maarten sluit af: “Je moet begrijpen waarom we hebben bewaard wat we hebben bewaard. Als je iets wil veranderen aan de manier waarop we nu omgaan met het bewaren van informatie en archieven, moet je iets weten over waarom we sommige dingen belangrijker vinden dan andere. Je moet weten waarom men zegt dat de echt belangrijke stukken voor onze cultuur zijn geschreven in Griekenland een paar duizend jaar geleden. Want zodra je daaraan gaat twijfelen, kan je iets gaan veranderen.”