In zes weken tijd hebben 21 deelnemers uit Nederland en België zich verdiept in het dekoloniseren van hun collectie(systemen). Dit gebeurde tijdens de cursus Digitaal Dekoloniseren van het Heritage Lab, in samenwerking met partners uit hetNetwerk Digitaal Erfgoed (NDE). Tijdens een open webinar op 2 maart presenteerden de deelnemers hun bevindingen. Welke inzichten en praktische tips deelden ze met het veld?
Tijdens de cursus stond de driedeling woorden – perspectieven – systemen centraal. Hoe ga je om met verschillende woorden in je collectie? Welke perspectieven zijn er nodig om verandering door te voeren? Met wie werk je samen, en hoe vind je de juiste partners? Hoe kun je in bestaande systemen in je archiefcollectie meerstemmigheid bewerkstelligen?
Dekoloniseren doe je niet alleen
Elke cursist heeft tijdens de cursus zijn eigen casus ingebracht en uitgewerkt. Al deze aparte vraagstukken leverden twee algemene lessen op:
Dekoloniseren doe je niet alleen! Gemeenschappen, collega’s en externen: je hebt elkaar nodig.
Er is geen onesize fits all oplossing, of een concreet stappenplan. Het is een zoektocht per instelling, vaak in kleine stapjes, vaak vooruit, maar soms ook een stapje terug.
Maak je archief emotioneel toegankelijk
Archiefstukken doen iets met je. Ze wekken een emotie op. Wanneer je te maken hebt met beladen archiefstukken, is het van belang om deze emotioneel toegankelijk te maken. Wat houdt dit in? Dat je de emotie niet vergeet bij het beschikbaar stellen van je collectie. Je kunt niet alles objectief bekijken, maar het is juist belangrijk om ook subjectiviteit mee te nemen. Wees je bewust van de impact en dat een gebruiker anders naar je archiefstuk kijkt dan jezelf. Een voorbeeld dat in het webinar wordt genoemd zijn missie- en zendingsarchiefstukken, beschreven vanuit een Westerse blik. Ga opzoek naar communities die hierover in gesprek willen gaan. Je moet in de diepte springen, laat mensen echt meekijken naar je archief. Ga het gesprek open in, en kijk welke ideeën eruit komen. Wat leest iemand in een stuk dat je zelf niet kan lezen?
Werk niet alleen samen, maar bouw een duurzame band op
Tijdens de cursus zijn er veel mooie woorden genoemd. Maar welke nemen de cursisten mee? Het woord ‘borgen’ kwam vaak ter sprake. Een boeiend woord, want het gaat twee kanten op. Is een onderwerp nieuw in je organisatie, of is er al onderzoek naar gedaan? Soms is er meer onderzoek gedaan dan je denkt. Dan is het belangrijk om voort te borduren op wat er al is gedaan in je instelling. Bepaal je huidige standplaats en ken de geschiedenis van je eigen instituut, plaats jezelf in een langere traditie. Zorg ervoor dat wat jij doet is vastgelegd. Dat wat jij doet en registreert, heeft een bepaald handschrift. Leg dat vast. Hoe leg je dit soort wijzigingen vast, hoe maak je deze inzichtelijk? Zorg ervoor dat je niet ‘even’ iets doet met een thema, maar zorg dat de gemeenschap ook erbij blijft. Bed je onderzoek en acties duurzaam in.
Maak een begin!
Misschien wel de belangrijkste les die is geleerd en gedeeld tijdens de webinar, is: begin. Uit alle ervaringen, presentaties en gesprekken is dit kort maar krachtige advies gebleken. Het is zeker belangrijk om na te denken, te praten en te reflecteren, maar uiteindelijk moet je ergens beginnen. En vervolgens kun je die stap weer analyseren en kijken of je op de juiste weg bent. Wees niet bang om dat begin samen te maken, te gaan proberen wat in jouw context werkt en betrek anderen bij je zoektocht.
Wil je verder lezen? Ga dan naar dit blog van NDE, waarin twee cursisten worden geïnterviewd over deze cursus.
Wil jij meer weten over de programma's van het Heritage Lab? Of word je graag op de hoogte gehouden van een volgende cursus Digitaal Dekoloniseren? Volg het Heritage Lab dan via de nieuwsbrief of neem contact op!
Foto © Imagine IC door Paco Núñez